Edozein kasutan, zeri buruz ari naizen jakiteko garrantzitsua iriditzen zait, post hau idaztearen zergatia nondik abiatzen den ezagutaraztea, ondoren zuek pentsatzen duzuena jakinarazteko:
Literatura eta naziotasuna
Beñi Agirre, * Euskara irakasalea EUSKALDUNOK aspaldian garbitua dugun kezka existentzial batekin dator Toti Martinez de Lezea idazle gasteiztarra: no entiendo por qué al hablar de escritores vascos sólo se menciona a los que escriben en euskara.
Ez da beti fidagarria izaten, baina hona hemen Wikipediak ematen dituen definizioak: "Euskal literatura euskaraz egindakoa da, Euskal Herriko idazleek gaztelaniaz, frantsesez edo beste hizkuntza batez egindako produkzioa barne hartzen ez duena". "La literatura española es aquella desarrollada en España o por españoles en idioma español o sus dialectos".
Ez dago zalantzarik: euskalduna da euskaraz egiten duena, beraz, euskal literatura da euskaraz idatzia dena. Beste kontu bat da hizkuntzak ez duela naziotasuna edota herritartasuna ematen. Pablo Nerudak gaztelaniaz (espainolez) idatzi zuen, baina horregatik inork ez du esango espainiarra zenik, Neruda Txiletarra baitzen. Joxemiel Barandiaran euskalduna zen, gutako askok baino askoz ere hobeki egiten baitzuen euskaraz. Barandiaranek euskaraz sortutakoak euskal literaturatzat hartzeko zalantzarik ez dago; besterik da, ordea, herri honen tradizioko gaiaz izanda ere, gaztelaniaz, frantsesez… sortutakoak.
Wikipedian, Joxemiel Barandiaran "vasco" eta " basque espagnol" bezala azaltzen da. Nire iritziz, Barandiaran nafarra zen. Ez Totiri, ez bere egoera bereko inori, ez diot nik ukatuko literatura egiten duen vasca, Euskal Herrian bizi den espainola edo nafar herritarra denik (hori berak erabakiko du), baina gaztelaniaz sortu eta euskarara itzulitako lanak ezin euskal literaturatzat hartu. Erantzun bestela bi galdera hauei: Madrilen erroldaturik dagoen paristar baten frantseseko lanak literatura espainoltzat jo daitezke? Bartzelonan jaio eta Marraketxen bizi den Juan Goitisolo, "Premio Nacional de las Letras Españolas" dena eta bere obra gaztelaniaz egin duena, literatura kataluniar, arabiar ala espainola egiten du?
Agirrek euskal literaturari buruz emandako definizioarekin ados nago eta ondoren planteatzen dituen zenbait ereduekin baita ere, baina Toti Martinez de Lezeak esandakoa abipuntutzat hartzen duenean, idazle gasteiztarrak esandakoa gaizki planteatzen duela edo hobe esanda gaizki ulertzen duela uste dut. Alegia, nire ustez behintzat edo Agirrek abiapuntutzat hartzen duen aipua literalki jasoz gero, ez dut uste idazle gasteiztarra haren lana euskal literatura gisa definitu nahi duenik, baizik eta Euskal Herriko herritarra izanda bertakoak diren idazle-talde berberan sartzea naiz eta euskaraz ez idatzi.
Agirrek zenbait galdera planteatzen dituen bezala, niri galdera bat datorkit burura, gaztelaniaz idazteak Euskal Herritarra izatetik aldentzen zaitu?
Letren mundua eragin behar du, baina literaturaren nazionalizaziotik aldendu beharko lginateke. Nire ustez behintzat, literatura arlo politikotik harago dagoen ezinbesteko elementua da.
Ez da beti fidagarria izaten, baina hona hemen Wikipediak ematen dituen definizioak: "Euskal literatura euskaraz egindakoa da, Euskal Herriko idazleek gaztelaniaz, frantsesez edo beste hizkuntza batez egindako produkzioa barne hartzen ez duena". "La literatura española es aquella desarrollada en España o por españoles en idioma español o sus dialectos".
Ez dago zalantzarik: euskalduna da euskaraz egiten duena, beraz, euskal literatura da euskaraz idatzia dena. Beste kontu bat da hizkuntzak ez duela naziotasuna edota herritartasuna ematen. Pablo Nerudak gaztelaniaz (espainolez) idatzi zuen, baina horregatik inork ez du esango espainiarra zenik, Neruda Txiletarra baitzen. Joxemiel Barandiaran euskalduna zen, gutako askok baino askoz ere hobeki egiten baitzuen euskaraz. Barandiaranek euskaraz sortutakoak euskal literaturatzat hartzeko zalantzarik ez dago; besterik da, ordea, herri honen tradizioko gaiaz izanda ere, gaztelaniaz, frantsesez… sortutakoak.
Wikipedian, Joxemiel Barandiaran "vasco" eta " basque espagnol" bezala azaltzen da. Nire iritziz, Barandiaran nafarra zen. Ez Totiri, ez bere egoera bereko inori, ez diot nik ukatuko literatura egiten duen vasca, Euskal Herrian bizi den espainola edo nafar herritarra denik (hori berak erabakiko du), baina gaztelaniaz sortu eta euskarara itzulitako lanak ezin euskal literaturatzat hartu. Erantzun bestela bi galdera hauei: Madrilen erroldaturik dagoen paristar baten frantseseko lanak literatura espainoltzat jo daitezke? Bartzelonan jaio eta Marraketxen bizi den Juan Goitisolo, "Premio Nacional de las Letras Españolas" dena eta bere obra gaztelaniaz egin duena, literatura kataluniar, arabiar ala espainola egiten du?
Agirrek euskal literaturari buruz emandako definizioarekin ados nago eta ondoren planteatzen dituen zenbait ereduekin baita ere, baina Toti Martinez de Lezeak esandakoa abipuntutzat hartzen duenean, idazle gasteiztarrak esandakoa gaizki planteatzen duela edo hobe esanda gaizki ulertzen duela uste dut. Alegia, nire ustez behintzat edo Agirrek abiapuntutzat hartzen duen aipua literalki jasoz gero, ez dut uste idazle gasteiztarra haren lana euskal literatura gisa definitu nahi duenik, baizik eta Euskal Herriko herritarra izanda bertakoak diren idazle-talde berberan sartzea naiz eta euskaraz ez idatzi.
Agirrek zenbait galdera planteatzen dituen bezala, niri galdera bat datorkit burura, gaztelaniaz idazteak Euskal Herritarra izatetik aldentzen zaitu?
Letren mundua eragin behar du, baina literaturaren nazionalizaziotik aldendu beharko lginateke. Nire ustez behintzat, literatura arlo politikotik harago dagoen ezinbesteko elementua da.
No hay comentarios:
Publicar un comentario